Vjosa Osmani në Zvicër: Shkëlqim diplomatik, boshllëk ekonomik – por ku ishin sipërmarrësit e suksesit të Kosovës?

Nëse një vizitë shtetërore matet me numrin e kamerave, dritave dhe fjalëve të mira në fjalimet zyrtare, atëherë udhëtimi i presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, në Zvicër ishte një sukses absolut. Ajo u prit me nderimet më të larta nga Konfederata Helvetike, përfshirë një ceremoni ushtarake të pastër si orët zvicerane, një darkë gala të rafinuar dhe vizita në disa organizata e biznese me rrënjë shqiptare. Presidentja e Zvicrës për këtë vit, Karin Keller-Sutter, e mirëpriti homologen me mirësjellje të denjë për statusin e saj. Por, ndërsa protokolli shkelqente, realiteti ekonomik mungonte. E pyetja themelore që mbetet është: ku ishin sipërmarrësit e suksesit të Kosovës në këtë vizitë?

Darkë gala pa arkitektët e së ardhmes ekonomike

Në sallonin elegant ku u mbajt darka zyrtare, ishin të pranishëm përfaqësues të komunitetit shqiptar në Zvicër, diplomatë, figura të njohura të jetës kulturore e politike. Por ndër emrat e ftuar, nuk u dallua asnjë nga sipërmarrësit më të suksesshëm të Kosovës – ata që kanë krijuar vende pune, kanë eksportuar teknologji, kanë ndërtuar ura reale me tregje ndërkombëtare. Ku ishin drejtuesit e kompanive që i kanë dhënë Kosovës një zë në tregjet rajonale dhe evropiane? Ku ishin inovatorët, prodhuesit, industrialistët? Aty ku pritej të uleshin bashkë-krijuesit e një të ardhmeje ekonomike, u ulën figura pa ndikim konkret në strukturat reale të ekonomisë.

Ky boshllëk në përfaqësim nuk është rastësi. Ai është pasojë direkte e mungesës së një platforme të mirëfilltë për shkëmbim ekonomik, që duhej të ishte ndërtuar me kujdes para vizitës. Nuk pati takim serioz ekonomik dypalësh, nuk pati forum ku të takoheshin sipërmarrës zviceranë me ata kosovarë, të ndihmuar nga të dy qeveritë. Ku ishin ministrat ekonomikë, ekspertët e investimeve, koordinatorët e projekteve ndërkufitare? Asnjë dokument orientues, asnjë memorandum bashkëpunimi, asnjë diskutim për krijimin e një fondi të përbashkët zhvillimi. Thjesht, asgjë.

Amatorizëm diplomatik dhe iluzioni i politikës që pretendon të bëjë ekonomi

Ajo që ndodhi në Zvicër reflekton një problem shumë më të thellë në qasjen shtetërore të Kosovës: besimi i gabuar se politikanët mund dhe duhet të krijojnë lidhje ekonomike ndërkombëtare. Por shumica e politikanëve nuk janë kurrë përballur me tregun. Ata nuk e kanë rrezikuar kapitalin personal, nuk e kanë menaxhuar një bilanc biznesi, nuk e kanë ndjerë barrën e përgjegjësisë për një zinxhir furnizimi që dështon. Dhe ndonjëherë, përpjekjet e tyre për të “ndihmuar” ekonominë janë në fakt pengesa – me burokraci, me retorikë pa substancë, me ndërhyrje të panevojshme.

Vizita e Vjosa Osmanit, në vend se të kanalizohej në një dialog real ndërmjet sektorit privat kosovar dhe atij zviceran, u kthye në një maratonë fotografish. Dhe për më tepër, nuk pati asnjë përpjekje serioze për të shfrytëzuar diasporën shqiptare në Zvicër si një faktor kyç në zhvillim – jo vetëm si komunitet që duartroket dhe voton, por si aktor ekonomik që investon, që punëson, që ndërton.

Diaspora si spektator, jo si bashkëpunëtor

Në Zvicër jetojnë me dhjetëra mijëra shqiptarë nga Kosova, shumë prej tyre të suksesshëm në sektorë si ndërtimi, logjistika, IT-ja, gastronomia, inxhinieria dhe financat. Ata nuk ishin të pranishëm si aktorë vendimmarrës në këtë vizitë. Nuk u pyetën, nuk u ftuan të propozojnë, nuk u përfshinë në ndonjë proces konsultativ përpara vizitës. Një forum ekonomik i hapur, me praninë e qeverive të të dyja vendeve, mund të kishte krijuar një mundësi të rrallë për ndërtimin e një agjende të përbashkët zhvillimore. Por asgjë e tillë nuk ndodhi.

Në vend të kësaj, presidentja Osmani mbajti një fjalim të përgjithshëm për mundësitë që ofron Kosova – një fjalim që mund të mbahej në çdo konferencë për diasporën në Prishtinë, por që nuk krijoi asnjë pasojë konkrete, asnjë marrëveshje, asnjë projekt. Dhe kur një ndërmarrës zviceran e gjen veten përballë një presidente që i thotë “Kosova ka gjithçka për të investuar”, ai me të drejtë mund të pyesë: ku janë instrumentet konkrete? Ku është infrastruktura ligjore? Ku janë garantuesit lokalë?

Epilogu: një vizitë që i shërbeu imazhit, por jo interesit të shtetit

Le të mos mashtrohemi nga protokolli: vizita e Vjosa Osmanit në Zvicër ishte e mirë për albumin personal të presidentes, por e padobishme për arkivin strategjik të shtetit. Një vizitë shtetërore e nivelit të tillë duhej të ishte përdorur për të nënshkruar marrëveshje, për të ndërtuar fonde të përbashkëta, për të hapur kanale investimesh dhe për të lidhur rrjetet industriale të dy vendeve.

Por kjo nuk ndodhi, sepse politika në Kosovë ende beson se një fotografi me një lider të huaj mjafton për të bindur popullin se shteti po ecën përpara. Ndërkohë që vendet serioze përgatitin muaj të tërë forume ekonomike, përfshijnë aktorët relevantë dhe ndërtojnë politika të qëndrueshme, Kosova mbetet peng i një diplomacie të menduar si PR personal dhe jo si instrument zhvillimi kombëtar.

Në Zvicër, Kosova humbi një rast të artë. Jo për të festuar, por për të ndërtuar. Jo për të pozuar, por për të negociuar. Dhe ndërsa populli i Kosovës përballet me papunësi, emigrim dhe mungesë perspektive, atyre nuk u nevojitet një darkë gala – u nevojitet një udhëheqje që di të ndërtojë ekonomi. Dhe për këtë, fillimisht duhet të mësojë të ftojë në tryezë ata që e kuptojnë dhe e drejtojnë ekonominë – sipërmarrësit. Ata munguan. Dhe kjo është arsyeja pse, përtej gjithë shkëlqimit, vizita e presidentes mbeti një dështim i artë.