Shqiptarët në biznes, por jo në qendrat e vendimmarrjes: Çfarë ndodh me shoqatat e sipërmarrësve shqiptarë në Zvicër?

Gala mbrëmje, jo strategji ekonomike

Në vend që të funksionojnë si platforma lobimi ekonomik, siç ndodh me shumë shoqata tjera në Zvicër (p.sh. Osec, Economiesuisse, apo komunitetet turke e italiane), shumica e shoqatave të biznesmenëve shqiptarë e reduktojnë veprimtarinë e tyre në organizimin e gala mbrëmjeve vjetore, ku më shumë theksohet pompoziteti sesa përmbajtja e qëndrimeve ekonomike.

Këto takime janë shpesh evente shoqërore, ku ekspozohen fotografi me politikanë vendas, shpërndahen mirënjohje simbolike dhe mbizotëron fryma festive. Por mungojnë analizat mbi politikat fiskale, mungon pozicionimi përballë ligjeve që ndikojnë sektorin privat, dhe më së shumti, mungon pjesëmarrja reale në proceset vendimmarrëse.

Pse ndodh kjo? Mungesë përfaqësimi dhe rrjetëzimi

Kjo gjendje nuk është thjesht çështje indiference. Një ndër arsyet kryesore është mungesa e njohurive dhe përvojës në fushën e rrjetëzimit institucional. Sipërmarrësit shqiptarë shpesh nuk janë të përfshirë në rrjetet që lidhin botën e biznesit me atë të politikës – rrjete ku ndahen informata, ku hartohen strategjitë dhe ku vendosen aleanca për të ndikuar në ligje, rregullore apo për të marrë pjesë në konsulta publike.

Për krahasim: shumë komunitete të tjera kanë shoqata që ndjekin nga afër çdo mocion në parlament, dërgojnë komente gjatë proceseve legjislative, dhe në disa raste kanë përfaqësues të tyre si deputetë, të cilët lobojnë për interesat ekonomike të komunitetit. Në rastin e shoqatave shqiptare, nuk ekziston një mekanizëm i tillë, as në nivel kantonal, e as federal.

Faji? Një kombinim i mungesës së njohjes dhe përjashtimit të heshtur

Kjo gjendje mund të shpjegohet nga dy faktorë paralelë:

1. Mungesa e përvojës dhe kapaciteteve strategjike në vetë komunitetin shqiptar. Duke qenë se shumica e bizneseve shqiptare janë të gjeneratës së parë ose të dytë, shpesh pa traditë të përfshirjes në procese politike, ndikon mungesa e dijes mbi funksionimin e institucioneve zvicerane dhe mënyrat ligjore për të ushtruar ndikim.

2. Përjashtimi i heshtur nga rrjetet ekzistuese të vendimmarrjes, ku grupet më të vjetra dhe të organizuara ruajnë monopolin e qasjes në politikë dhe institucione. Shpesh, në vend të përfshirjes së shqiptarëve në këto struktura, ato i mbajnë në periferi, duke i përmendur si “histori suksesi të integrimit”, por pa i lejuar të marrin pjesë në vendime konkrete.

   
   

Potencial i madh, por i papërdorur

Është paradoksale: shqiptarët në Zvicër kanë kapital njerëzor dhe ekonomik të konsiderueshëm, por nuk e përdorin këtë kapital për të ndikuar në politikat që formësojnë vetë të ardhmen e tyre.

Me qindra kompani shqiptare veprojnë në Zvicër, shumë prej tyre kontribuojnë në inovacion, eksport dhe punësim. Por nuk ka një zë kolektiv të organizuar që t’i artikulojë nevojat, sfidat dhe prioritetet e tyre në nivel institucional.

Koha për një qasje të re

Në vend të mbrëmjeve festive dhe certifikatave boshe, duhet ndërtuar struktura që prodhojnë analizë, ndikim dhe përfaqësim. Kjo përfshin:

• Trajnime për sipërmarrës në fushën e lobimit, politikave publike dhe komunikimit institucional

• Krijimin e platformave të përbashkëta që bashkojnë bizneset shqiptare sipas sektorëve

• Përfshirjen e drejtpërdrejtë në jetën politike, përmes kandidimit të përfaqësuesve që kuptojnë realitetin e ekonomisë shqiptaro-zvicerane

  
  

Në vend të përmbylljes: A do të mbetemi spektatorë?

Nëse nuk veprojmë sot, rrezikojmë që edhe në 10 apo 20 vjet, sipërmarrësit shqiptarë të jenë të pranishëm në ekonomi, por të mangët në vendimmarrje. Në një vend si Zvicra, ku çdo aktor që dëshiron të ndikojë duhet të jetë i organizuar dhe i zëshëm, mungesa e angazhimit institucional është një luks që nuk mund ta përballojmë më.